Znad Tybru

„Zobaczyć Neapol i umrzeć” ‒ mawiają urzeczeni pięknem neapolitańskiej ziemi turyści. Ale zobaczyć Rzym ‒ to zostać w nim i żyć. Wieczne miasto. Kolebka europejskiej cywilizacji. Symbol historii, której początek sięga ruin Forum Romanum i Koloseum. Tu gladiatorzy dali początek igrzyskom, stąd na rozkaz cesarzy ruszały rzymskie legiony. Caput Mundi, prawdziwa głowa świata. Wszystkie turystyczne drogi prowadzą do miasta siedmiu wzgórz na Tybrem. Do „ust prawdy”, renesansowych kamieniczek, świątyń sprzed wieków, osiemnastowiecznej fontanny di Trevi zwieńczonej posągiem Okeanosa. Pieniążek wrzucony do basenu fontanny podobno pomaga tu wrócić, by jeszcze raz odetchnąć historią, zachwycić się placem Hiszpańskim i choć na chwilę przystanąć na niezwykłych schodach. Rzym nigdy nie zamykał bram przed gośćmi z całego świata. 12 stycznia, godzina jedenasta. Na lotnisku Ciampino kompania honorowa. Rozpoczyna się oficjalna wizyta przewodniczącego Rady Państwa Wojciecha Jaruzelskiego. Na włoskiej ziemi polskiego gościa wita premier Bettino Craxi i przedstawiciele Stolicy Apostolskiej. Rzymski plac Wenecki z Monumento Nazionale, wielkim pomnikiem zwanym przez Włochów ołtarzem Ojczyzny. W asyście sardyńskich grenadierów i w obecności ministra obrony Giovanni Spadoliniego Wojciech Jaruzelski składa hołd nieznanemu żołnierzowi. Najwyższe z siedmiu kapitolińskich wzgórz ‒ Kwirynał. Szesnastowieczny pałac, niegdyś rezydencja papieży i królów, dziś siedziba prezydenta. Gościa z Warszawy wita i przyjmuje Francesco Cossiga. Po południu trzygodzinne spotkanie z premierem Craxi. Pożyteczne i szczere rozmowy o tym, co najważniejsze dla świata i Europy, dla Polski i Włoch, o pokoju, rozbrojeniu, wzajemnych kontaktach, współpracy i handlu. Szczegółowe kwestie omawiali z ministrem Giulio Andreottim także członkowie polskiej delegacji ‒ Józef Czyrek, Zbigniew Szałajda, Marian Orzechowski i Aleksander Krawczuk. Wizyta na Kapitolu, w siedzibie władz miejskich. Syndyk Rzymu ofiarował gościowi godło stolicy, statuetkę legendarnej wilczycy, w zamian otrzymał miniaturę warszawskiej Nike. A już w swojej rezydencji w Grand Hotelu przy Via Orleando Wojciech Jaruzelski przyjął sekretarzy generalnych central związkowych i spotkał się z sekretarzem generalnym Włoskiej Partii Komunistycznej Alessandro Nattą. Czas biegł szybko, ale musiało go wystarczyć na interesujące rozmowy z grupą przemysłowców zrzeszonych w potężnym związku Confindustria. Włochy nie żyją przecież tylko historią, to nowoczesny kraj, który może być dla Polski silnym partnerem gospodarczym. Tradycje współpracy zobowiązują, trzeba ją teraz dźwignąć na wyższy poziom. Rzymskie ulice. Ciekawa, południowa architektura, południowe, nieco spowolnione, życie codzienne. Bazar jak na Polnej, tyle że lepiej zaopatrzony, no ale tu nawet zimą po pomarańcze wystarczy tylko sięgnąć. Ani na chwilę nie odkładamy kamery. W dziurce od klucza bramy budynku na placu Kawalerów Maltańskich szukamy kopuły bazyliki na placu Świętego Piotra. Jest niedziela i jak zawsze w tym dniu centrum watykańskiego państwa przyciąga jak magnes mieszkańców Rzymu i pielgrzymów z całego świata. Dochodzi południe. Po mszy celebrowanej w bazylice papież tradycyjnie ukaże się wiernym i udzieli im błogosławieństwa. Porta di Bronzo ‒ Spiżowa Brama, jedno z trzech głównych wejść na teren Watykanu. Szwajcarska gwardia na dziedzińcu San Damazo oddaje honory przewodniczącemu Rady Państwa. W Pałacu Apostolskim, w prywatnej bibliotece papieskiej, spotkanie Wojciecha Jaruzelskiego z Janem Pawłem II. Pierwsze poza granicami kraju w siedzibie głowy kościoła katolickiego. Przywitanie polskiej delegacji. Po długiej 70-minutowej rozmowie w cztery oczy papież i Wojciech Jaruzelski uznają to spotkanie za historyczne. Wymiana podarków jest nie tylko aktem dyplomatycznym, jest też wyrazem uznania i szacunku. Jan Paweł II otrzymuje obraz Michała Klisia przedstawiający rodzinne Wadowice Karola Wojtyły i komplet płyt z ostatniego konkursu chopinowskiego. Wojciech Jaruzelski przyjmuje albumy z reprodukcjami odrestaurowanych fresków z Kaplicy Sykstyńskiej oraz tryptyk medali pontyfikatu Jana Pawła II. Pamiątkowe medale otrzymują też członkowie polskiej delegacji. Dobiega końca wizyta i rozmowy w Pałacu Apostolskim, także z kardynałami Casarolą i Deskurem. Jeszcze tylko rzut oka na wspaniałe watykańskie ogrody, na rządowe budynki mikropaństwa, na plac Belwederski. Na ukryty w zieleni pomnik wzniesiony z okazji ozdrowienia papieża po zamachu w roku 1981. Tuż obok fontanna Sacramento, budynek watykańskiego radia nadającego od 56 lat. I ciągle czynna stacja kolejowa San Pietro. W oddali Muzeum Kopernika, jedno z tych miejsc, które są tu trwałym polskim śladem. Przy Vicolo Doria stacja Polskiej Akademii Nauk ze znajomymi z naszych księgarni tytułami. U zbiegu via Sistina i via Gregorina ‒ Palazzo Zucchari, gdzie po śmierci męża rezydowała królowa Marysieńka. Nieopodal pałacyk Mostowskich. Nieco dalej hotel, gdzie mieszkał Sienkiewicz, i dom, w którym przebywał Słowacki. Ulice mają tu swojsko brzmiące nazwy: Wybickiego, Piłsudskiego, Mickiewicza. Niemal każdy z wielkich polskich pisarzy i poetów szukał natchnienia pod gorącym niebem Italii. Pod tym samym niebem znaleźli miejsce wiecznego spoczynku polscy żołnierze daleko od kraju walczący o wolność ojczyzny. W bitwie pod Monte Cassino czerwone maki obficie piły polską krew. Złożony na cmentarzu tysiąca walecznych wieniec był hołdem pamięci patriotów, którzy z różnych stron świata zdążali do Polski, by zdjąć z niej okupacyjne jarzmo. Każda mogiła ma swoją historię, każda jest też świadectwem trudnych polskich dziejów i przestrogą na przyszłość. Świat musi żyć w pokoju, a utrwalają go także międzynarodowe kontakty i wizyty. Takie jak ta w Rzymie i Watykanie.